تفکر توحیدی

مستند مستشرق دومین اثر از سه گانه مسعود طاهری (پس از «شرقی» درباره ایزوتسو و ‌پیش از مستند در دست تهیه درباره سید حسین نصر) است. این مستند نسبتاً طولانی، مفید و اندیشه محور است که سؤالات متنوع و مهمی‌مطرح می‌کند و پاسخ می‌دهد؛ با تماشای این اثر می‌فهمیم اصل اندیشه #هانری_کربن پرداختن به جنبه معنوی و باطنی اسلام از طریق فلسفه و عرفان به ویژه سهروردی و تشیع، فارغ از ساحت ظاهری و فقهی و سیاسی آن (شبیه تشیع اسماعیلیه) است.
#کُربن مقارن با ورود #امام_خمینی به پاریس در پاریس می‌میرد و به قول #ایزوتسو این یک‌ مرگ‌ نمادین است چون با ورود نماینده اسلام سیاسی، نماینده اسلام معنویِ سیاست گریز می‌میرد! نکته هوشمندانه‌‌‌ای که در این بحث بیان می‌شود این است که ابن عربی علاوه بر عرفان فقیه هم بود ولی کربن فقط عرفانش را می‌بیند. در مقابل، انقلاب ایران هم فقط فقه و سیاست و هم عرفان و‌معنویت را در خود داشت؛ اینجاست که اعتبار کربن چه قبل و چه بعد از انقلاب قابل توجیه است و تعجب برخی افراد حاضر در مستند در این مورد قابل پاسخ است.
زبان مستند صریح اللهجه است و‌ گرایش او به فراماسونری و‌عدم‌تقید او به شریعت و همکاری با پهلوی، اختلاف نصر با او و... کاملاً تأیید و تصریح می‌شود.
به قول #سید_حسین_نصر او شریعت را رعایت نمی‌کرد و نماز و روزه نمی‌خواند و شراب هم می‌خورد ولی در سالهای قبل از انقلاب از روی نقشه #مسجد_جمکران را، که آن روزها گمنام بود، پیدا می‌کند و به زیارت آن می‌رود.
در این مستند چند ارجاع مناسب به آثار او دیده می‌شود اما کتابشناسی کاملی از کربن نمی‌بینیم. همچنین رابطه او‌ با #علامه_طباطبایی بیشتر قابل بسط بود. پاسخهای علامه به پرسش‌های کربن و نیز نظرش درباره کربن می‌توانست بیشتر چالش‌ها را در معرض بررسی قرار بدهد.
نام‌مستند‌ هم به معنی شرق شناس است و هم به معنی طالب استشراق و نور شرق. اما جای مصاحبه با #دکتر_داوری هم خالی بود تا نظرش درباره نگاه شرق شناسانه کربن را بشنویم.
یکی از اثرات مهم‌کربن در فلسفه شناساندن #هیدگر به فرانسویان است ولی او از هیدگر عبور می‌کند و خوب بود نظرات دکتر #فدایی_مهربانی نویسنده کتاب #ایستادن_آن_سوی_مرگ هم درباره تفاوت این دو شنیده می‌شد.
در پایان، دوربین خیابان فرعی در تهران به نام کُربن را نشان می‌دهد که اهالی محل کَربُن تلفظ می‌کنند! این غلط مصطلح غربت او‌ در ایران را نشان می‌دهد. هر چند خود او در این غربت بی تقصیر نیست؛ اسلام ایرانی او در میان عموم مردم ایرانی حاضر نبود.